Ynglŷn â’r mathau o etholiadau sy’n cael eu cynnal yng Nghymru (mae rhai’n cael eu cynnal ar hyd a lled y DU ond mae eraill yn cael eu cynnal yng Nghymru neu mewn ardaloedd penodol yn unig).
Etholiadau cyngor sir (etholiadau lleol)
Mae cynghorau lleol yn darparu gwasanaethau a chyfleusterau yn eich ardal chi. Mae cynghorwyr lleol yn goruchwylio gwaith y cyngor, ac yn gosod y strategaethau a'r blaenoriaethau. Mae gan Sir Wrecsam 56 cynghorydd sy’n cynrychioli 49 rhanbarth etholiadol.
Mae’r etholiadau hyn yn cael eu cynnal pob pum mlynedd. Pan fyddwch chi'n pleidleisio mewn etholiadau lleol, byddwch chi'n pleidleisio dros gynghorwyr i gynrychioli eich ward (ardal neu gymuned benodol).
Gallwch bleidleisio dros gynifer o ymgeiswyr ag y sydd swyddi gwag i gynghorwyr. Bydd y papur pleidleisio yn esbonio faint o ymgeiswyr y gallwch bleidleisio drostynt.
Etholiadau cynghorau tref a chymuned
Cynghorau tref neu gymuned yw’r lefel fwyaf lleol o lywodraeth yng Nghymru a Lloegr. Eu nod yw gwella ansawdd bywyd yn eu hardal leol trwy helpu i gynnal cyfleusterau.
Mae etholiadau cynghorau tref neu gymuned yn cael eu cynnal bob pum mlynedd.
Etholiadau Seneddol y Deyrnas Unedig (etholiadau cyffredinol)
Mae Senedd y DU yn cynrychioli pobl y Deyrnas Unedig. Yn ystod etholiadau cyffredinol gallwch bleidleisio dros eich Aelod Seneddol lleol (AS).
Mae pob AS yn cynrychioli rhan o'r DU a elwir yn 'etholaeth' neu'n 'sedd'. Yn Wrecsam, mae dwy etholaeth a gynrychiolir; Wrecsam a De Clwyd.
Mae etholiadau cyffredinol yn cael eu cynnal bob pum mlynedd. Mewn etholiad cyffredinol bydd gennych un bleidlais i ddewis ymgeisydd i gynrychioli eich etholaeth yn Nhŷ'r Cyffredin.
Etholiadau’r Senedd
Mae’r Senedd yn cynrychioli pobl Cymru. Ar hyn o bryd mae 60 Aelod o’r Senedd wedi’u hethol ac rydych chi’n cael eich cynrychioli gan bump ohonynt. Mae un Aelod o’r Senedd yn cynrychioli eich etholaeth ac mae’r pedwar arall i gyd yn cynrychioli eich rhanbarth.
Ar hyn o bryd, mae gan Wrecsam ddau Aelod o’r Senedd, un yr un ar gyfer etholaethau De Clwyd a Wrecsam. Mae pedwar aelod rhanbarthol ar gyfer rhanbarth etholiadol Gogledd Cymru hefyd.
Cynhelir etholiadau ar gyfer y Senedd bob pum mlynedd ac ar hyn o bryd pan fyddwch chi’n pleidleisio yn etholiadau’r Senedd, mae gennych ddwy bleidlais – un i ethol eich aelod etholaeth ac un i ethol eich aelod rhanbarthol.
Bydd etholiad nesaf y Senedd yn cael ei gynnal ar 7 Mai 2026.
Fodd bynnag, cyn yr etholiad nesaf, mae Llywodraeth Cymru eisiau gwneud newidiadau i nifer aelodau’r Senedd, yr etholaethau a sut mae aelodau’r Senedd yn cael eu hethol.
Gallwch gael rhagor o wybodaeth ar wefan Llywodraeth Cymru.
Etholiadau Comisiynwyr yr Heddlu a Throsedd
Mae Comisiynwyr yr Heddlu a Throseddu (CHTh) yn sicrhau bod yr heddlu lleol yn eu hardal yn diwallu anghenion y gymuned.
Mae 41 o ardaloedd ledled Cymru a Lloegr gyda CHTh. Mae gan bob ardal un Comisiynydd.
Mae’r Comisiynydd ar gyfer Gogledd Cymru’n gyfrifol am ddwyn y Prif Gwnstabl a Heddlu Gogledd Cymru i gyfrif ar eich rhan.
Mae etholiadau ar gyfer CHTh yn digwydd bob pedair blynedd. Bydd y papur pleidleisio yn rhestru ymgeiswyr CHTh, gyda dwy golofn ar gyfer marcio eich dewis cyntaf a'ch ail ddewis.
Refferendwm
Mae refferendwm yn bleidlais ar gwestiwn am fater neu bolisi penodol. Fel arfer gofynnir i chi bleidleisio naill ai 'ie' neu 'na'.
Mae'n golygu y gallwch wneud penderfyniad uniongyrchol ar gwestiwn, yn hytrach na gadael eich cynrychiolydd etholedig i benderfynu ar eich rhan.