Bydd y mathau hyn o gyflenwadau dŵr preifat yn tynnu eu dŵr o rywle’n ddwfn dan ddaear ac maent yn llai tebygol o gael eu halogi â micro-organebau, er y gallant gynnwys mwynau a chemegion eraill.

Fodd bynnag, mae ffynonellau tanddaearol yn agored i halogiad yn y man tynnu ar y wyneb lle gall dŵr arwyneb gasglu yn y cyflenwad neu lifo iddo. Gall ffynhonnau bas hefyd fod yn agored i halogiad sy’n cael i gludo gan ddŵr arwyneb neu weithgareddau ar y tir fel taenu gwrtaith.

Gall y mathau hyn o gyflenwad dŵr preifat fod yn agored i halogiad arwyneb ac, yn arbennig, i ficro-organebau yn enwedig yn ystod cyfnodau o law trwm. Gall ddŵr glaw lifo ar draws y tir gan gasglu halogiad o amrywiol ffynonellau (er enghraifft o’r pridd neu faw anifeiliaid) sydd wedyn yn gallu mynd i’r ffynhonnell ddŵr. 

Gall ffynonellau arwyneb hefyd fynd yn sych yn ystod cyfnodau maith heb law.

Mae pawb sy’n yfed y dŵr halogedig hwn mewn perygl o haint sy’n gallu peri nifer o afiechydon difrifol. Mae’r perygl yn arbennig o uchel i bobl nad ydynt wedi arfer â’ch dŵr. Os yw eich anifeiliaid anwes yn yfed y dŵr gallent ddal haint a gall yr haint drosglwyddo i fodau dynol.

Er enghraifft, mae Escherichia coli (E.coli) ac Enterococci yn facteria a all ei ganfod ym mherfedd anifeiliaid gwaed cynnes. Ni ddylent fod yn bresennol mewn dŵr yfed a pe gaiff ei ddarganfod, dylid gweithredu ar unwaith i ganfod a tynnu unrhyw ffynhonnell o halogiad ysgarthol. Y safon yw 0 bob 100ml.

Gall gyflenwadau dŵr preifat gael eu halogi o ganlyniad i gemegion:

• sy’n cael eu defnyddio ar gyfer amaeth neu reoli tir (er enghraifft plaladdwyr)
• sy’n digwydd yn naturiol yn y tir (mwynau yn bennaf, megis haearn) a all effeithio ar ymddangosiad/blas y dŵr a gall leihau effeithiolrwydd yr offer trin
• sy’n cael eu defnyddio mewn prosesau diwydiannol neu fasnachol (er enghraifft toddyddion)

Halogiad plwm

Gall blwm fod yn bresennol yn eich dŵr o ganlyniad i’r plymio yn yr eiddo (lle mae pibelli plwm neu danciau cadw hŷn, neu pe ddefnyddiwyd sodr plwm ar bibelli copr). Tra bo dulliau trin ar gael i ddelio â phlwm, yn aml mae’n well disodli unrhyw blymwaith plwm yn y tŷ. Os yw dŵr wedi bod yn sefyll mewn pibelli plwm am gyfnodau hir (er enghraifft dros nos), dylid rhedeg y tap am ryw funud i glirio’r pibelli cyn yfed y dŵr. 

Os ydych angen mwy o gyngor neu os hoffech brofi’r dŵr am blwm, cysylltwch â’n tîm Diogelu'r Amgylchedd.
 

Cyfrifoldeb y perchennog neu’r cydberchnogion yw sicrhau bod y cyflenwad dŵr yn cael ei gynnal a’i gadw.

Dylech ddod o hyd i atebion ar gyfer y cwestiynau canlynol er mwyn sicrhau bod eich cyflenwad dŵr yn ddiogel i’w yfed:

• Pwy sy’n gyfrifol am gynnal a chadw’r cyflenwad, yn enwedig o ran unrhyw offer trin?
• O ble daw’r dŵr ac a oes angen unrhyw beth i ddiogelu’r ffynhonnell hon?
• Sut mae’r dŵr yn dod i’ch eiddo, a oes angen cynnal y pibelli?
• A yw’r dŵr yn cael ei drin ac yw’r offer mewn cyflwr da ac yn cael ei gynnal yn rheolaidd?

Dylid archwilio pob rhan o’r cyflenwad yn rheolaidd, gan gynnwys y dalgylch. Dylai’r archwiliad gynnwys gwirio am unrhyw ddifrod, neu bresenoldeb unrhyw beth a all effeithio ar ansawdd y dŵr.

Os yw eich cyflenwad dŵr wedi ei halogi, dylai hyn gael ei gywiro gan y perchennog (perchnogion) cyn gynted â phosibl. Dylech ferwi’r dŵr cyn ei ddefnyddio, neu ddefnyddio dŵr potel yn llem os yw eich cyflenwad wedi’i halogi â micro-organeb.

Os ydych yn credu bod eich cyflenwad dŵr mewn perygl o gael ei halogi, dylai’r perchennog (perchnogion) osod system trin dŵr. Os ydych yn rhannu eich cyflenwad gydag eiddo arall mae modd cael y driniaeth yn y dalgylch yn hytrach nag ymhob tŷ. 

Os ydych wedi byw yn eich eiddo ers llawer blwyddyn gallwch fod wedi datblygu rhywfaint o imiwnedd i rai o’r halogwyr bacteriolegol yn eich cyflenwad. Fodd bynnag, dylid trin y dŵr yr un fath, gan na fydd gan ymwelwyr imiwnedd, yn arbennig plant ifanc iawn.

Gall gyflenwr offer trin dŵr drafod y dewisiadau trin gyda chi, er efallai bydd angen iddynt drin y cyflenwad er mwyn darparu cyngor cywir.

Os nad ydych yn sicr, neu os ydych yn bryderus bod eich dŵr wedi’i halogi, gallwch gysylltu â’n tîm Diogelu’r Amgylchedd i gael cyngor neu i drefnu prawf.

Os ydych chi angen prawf, bydd swyddog yn rhoi gwybod i chi faint y bydd hyn yn ei gostio a gallwch dalu’r ffi hon ar-lein. 

Talu rŵan

Pan fydd yn barod, bydd canlyniad eich prawf ar gael i’w weld ar-lein drwy FyNghyfrif. Gall y tîm hefyd roi cyngor i chi ar ganlyniadau’r prawf a pha fathau o driniaeth sydd ar gael.

Cyflenwadau Dŵr Preifat

Cysylltwch â’n tîm Diogelu'r Amgylchedd i wirio ffioedd safle penodol ar i wneud cais am brawf.

Mae dyletswydd gofal arnoch os ydych yn rhedeg busnes sydd yn defnyddio cyflenwi dŵr preifat. Mae’n ofynnol bod eich cyflenwad yn cael ei asesu’n flynyddol, a dylech gysylltu â’n tîm Diogelu’r Amgylchedd i drafod hyn. 

Os ydych yn credu nad yw eich dŵr yn addas i’w ddefnyddio, dylech drefnu prawf cyn gynted â phosibl. Yn y cyfamser, dylech hysbysu eich cwsmeriaid i ddefnyddio dŵr potel neu i ferwi eu dŵr cyn ei ddefnyddio.

Mae cyflenwadau dŵr a rennir angen cael eu hasesu bob pum mlynedd a dylech gysylltu â’n tîm Diogelu’r Amgylchedd i drafod hyn. 

Ar gyfer cyflenwadau a rennir, dylid cael cytundeb ysgrifenedig clir rhwng yr holl ddefnyddwyr. Dylai’r cytundeb hwn nodi:

• Pwy sy’n gyfrifol am y cyflenwad (megis un unigolyn neu bawb yn gyfrifol yn gyfartal)
• Hawl mynediad i’r cyflenwad dŵr i’r holl ddefnyddwyr
• Sut y bydd unrhyw waith atgyweirio yn cael eu talu amdanynt
• Unrhyw gostau rhedeg a sut bydd y rhain yn cael eu talu 
• Cyswllt enwebedig ar gyfer y cyflenwad
• Cynllun wrth gefn rhag ofn nad yw'r dŵr ar gael neu’n anaddas i’w yfed

Ystyrir ffynonellau tanddaearol yn ddewis mwy diogel ar gyfer cyflenwadau dŵr preifat. Dylid edrych ar y dalgylch hefyd i weld nad yw dŵr arwyneb yn mynd i mewn i'ch cyflenwad ac i ganfod os oes unrhyw fwynau yn bresennol. 

Ystyrir bod y rhain yn fathau mwy peryglus o gyflenwadau dŵr preifat. Mae risg penodol os yw’r dalgylch dŵr ger da byw yn sgil halogiad o’r tir (er enghraifft o weithgarwch ffermio) sy’n gallu cael ei olchi i mewn i’r cyflenwad pan mae’n glawio.

Os yw’n bosibl, dylid gwyro llif dŵr glaw i ffwrdd o’r dalgylch. Os yw’n briodol, dylid gosod ffens o amgylch y cyflenwad er mwyn atal anifeiliaid rhag cael mynediad.