Cyflenwad dŵr preifat yw unrhyw gyflenwad dŵr sydd heb gael ei ddarparu gan gwmni dŵr (dŵr yfed prif gyflenwad). Maent i’w cael yn bennaf yn rhannau mwy gwledig y Fwrdeistref Sirol. 

Gall man cyflenwi unigol wasanaethu dim ond un eiddo neu amryw ohonynt.

Mathau o Gyflenwadau Dŵr Preifat

Ffynonellau tanddaearol (yn cynnwys tyllau turio, tarddelli a ffynhonnau)

Bydd y mathau hyn o gyflenwadau dŵr preifat yn tynnu eu dŵr o rywle’n ddwfn dan ddaear ac maent yn llai tebygol o gael eu halogi â micro-organebau, er y gallant gynnwys mwynau a chemegion eraill.

Fodd bynnag, mae ffynonellau tanddaearol yn agored i halogiad yn y man tynnu ar y wyneb lle gall dŵr arwyneb gasglu yn y cyflenwad neu lifo iddo. Gall ffynhonnau bas hefyd fod yn agored i halogiad sy’n cael i gludo gan ddŵr arwyneb neu weithgareddau ar y tir fel taenu gwrtaith.

Ffynonellau ar y wyneb (yn cynnwys afonydd, nentydd, llynnoedd a phyllau)

Gall y mathau hyn o gyflenwad dŵr preifat fod yn agored i halogiad arwyneb ac, yn arbennig, i ficro-organebau yn enwedig yn ystod cyfnodau o law trwm. Gall ddŵr glaw lifo ar draws y tir gan gasglu halogiad o amrywiol ffynonellau (er enghraifft o’r pridd neu faw anifeiliaid) sydd wedyn yn gallu mynd i’r ffynhonnell ddŵr. 

Gall ffynonellau arwyneb hefyd fynd yn sych yn ystod cyfnodau maith heb law.

Mae ein cyngor ar golli dŵr o gyflenwadau dŵr preifat hefyd yn disgrifio ‘dosbarthiad pellach’ neu rwydweithiau ‘dosbarthu preifat’. Mae’r rhwydweithiau hyn hefyd yn cael eu hystyried fel cyflenwadau dŵr preifat o dan Reoliadau Cyflenwadau Dŵr Preifat (Cymru) 2017.

Halogiad a thriniaeth

Gall gyflenwadau dŵr preifat gael eu halogi gydag amrywiaeth o ficro-organebau a chemegion.  Efallai na fydd modd dweud a yw eich dŵr wedi cael ei halogi trwy ei flas, wrth edrych arno neu o’i arogl.

Mae llawer ohonynt yn ddiniwed ond fe all rhai achosi salwch difrifol neu leihau effeithiolrwydd unrhyw brosesau trin. 

Mathau o Halogiad

Micro-organebau (hefyd yn dwyn yr enw bacteriolegol)

Mae pawb sy’n yfed y dŵr halogedig hwn mewn perygl o haint sy’n gallu peri nifer o afiechydon difrifol. Mae’r perygl yn arbennig o uchel i bobl nad ydynt wedi arfer â’ch dŵr. Os yw eich anifeiliaid anwes yn yfed y dŵr gallent ddal haint a gall yr haint drosglwyddo i fodau dynol.

Er enghraifft, mae Escherichia coli (E.coli) ac Enterococci yn facteria a all ei ganfod ym mherfedd anifeiliaid gwaed cynnes. Ni ddylent fod yn bresennol mewn dŵr yfed a pe gaiff ei ddarganfod, dylid gweithredu ar unwaith i ganfod a tynnu unrhyw ffynhonnell o halogiad ysgarthol. Y safon yw 0 bob 100ml.

Cemegion

Gall gyflenwadau dŵr preifat gael eu halogi o ganlyniad i gemegion:

  • sy’n cael eu defnyddio ar gyfer amaeth neu reoli tir (er enghraifft plaladdwyr)
  • sy’n digwydd yn naturiol yn y tir (mwynau yn bennaf, megis haearn) a all effeithio ar ymddangosiad/blas y dŵr a gall leihau effeithiolrwydd yr offer trin
  • sy’n cael eu defnyddio mewn prosesau diwydiannol neu fasnachol (er enghraifft toddyddion)
Halogiad plwm

Gall blwm fod yn bresennol yn eich dŵr o ganlyniad i’r plymio yn yr eiddo (lle mae pibelli plwm neu danciau cadw hŷn, neu pe ddefnyddiwyd sodr plwm ar bibelli copr). Tra bo dulliau trin ar gael i ddelio â phlwm, yn aml mae’n well disodli unrhyw blymwaith plwm yn y tŷ. Os yw dŵr wedi bod yn sefyll mewn pibelli plwm am gyfnodau hir (er enghraifft dros nos), dylid rhedeg y tap am ryw funud i glirio’r pibelli cyn yfed y dŵr. 

Os ydych angen mwy o gyngor neu os hoffech brofi’r dŵr am blwm, cysylltwch â’n tîm Diogelu'r Amgylchedd.
 

Triniaeth

Mae ansawdd dŵr da yn hanfodol ar gyfer iechyd da. Mae’r dŵr yfed o brif gyflenwad yn mynd drwy amryw brosesau puro dwys yn y gwaith trin cyn cyrraedd tap y defnyddiwr. Nid yw hyn bob amser yn bosibl gyda chyflenwadau dŵr preifat, ond mae technegau a all gael eu defnyddio i sicrhau bod y cyflenwad yn ddiogel i yfed. 

Gall halogiad micro-organeb gael ei drin drwy hidlo’r amhurdebau mawr; ac yna sterileiddio uwchfioled. Mae systemau hidlo a sterileiddio uwchfioled angen eu cynnal a chadw yn rheolaidd er mwyn bod yn effeithiol.

Byddwch yn ymwybodol o’r hyn all ddylanwadu ar eich cyflenwad dŵr

Cyfrifoldeb y perchennog neu’r cydberchnogion yw sicrhau bod y cyflenwad dŵr yn cael ei gynnal a’i gadw.

Dylech ddod o hyd i atebion ar gyfer y cwestiynau canlynol er mwyn sicrhau bod eich cyflenwad dŵr yn ddiogel i’w yfed:

  • Pwy sy’n gyfrifol am gynnal a chadw’r cyflenwad, yn enwedig o ran unrhyw offer trin?
  • O ble daw’r dŵr ac a oes angen unrhyw beth i ddiogelu’r ffynhonnell hon?
  • Sut mae’r dŵr yn dod i’ch eiddo, a oes angen cynnal y pibelli?
  • A yw’r dŵr yn cael ei drin ac yw’r offer mewn cyflwr da ac yn cael ei gynnal yn rheolaidd?

Dylid archwilio pob rhan o’r cyflenwad yn rheolaidd, gan gynnwys y dalgylch. Dylai’r archwiliad gynnwys gwirio am unrhyw ddifrod, neu bresenoldeb unrhyw beth a all effeithio ar ansawdd y dŵr.

Pryd i drin eich cyflenwad

Os yw eich cyflenwad dŵr wedi ei halogi, dylai hyn gael ei gywiro gan y perchennog (perchnogion) cyn gynted â phosibl. Dylech ferwi’r dŵr cyn ei ddefnyddio, neu ddefnyddio dŵr potel yn llem os yw eich cyflenwad wedi’i halogi â micro-organeb.

Os ydych yn credu bod eich cyflenwad dŵr mewn perygl o gael ei halogi, dylai’r perchennog (perchnogion) osod system trin dŵr. Os ydych yn rhannu eich cyflenwad gydag eiddo arall mae modd cael y driniaeth yn y dalgylch yn hytrach nag ymhob tŷ. 

Os ydych wedi byw yn eich eiddo ers llawer blwyddyn gallwch fod wedi datblygu rhywfaint o imiwnedd i rai o’r halogwyr bacteriolegol yn eich cyflenwad. Fodd bynnag, dylid trin y dŵr yr un fath, gan na fydd gan ymwelwyr imiwnedd, yn arbennig plant ifanc iawn.

Profi ansawdd dŵr a chyngor am ei brofi

Gall gyflenwr offer trin dŵr drafod y dewisiadau trin gyda chi, er efallai bydd angen iddynt drin y cyflenwad er mwyn darparu cyngor cywir.

Os nad ydych yn sicr, neu os ydych yn bryderus bod eich dŵr wedi’i halogi, gallwch gysylltu â’n tîm Diogelu’r Amgylchedd i gael cyngor neu i drefnu prawf.

Os ydych chi angen prawf, bydd swyddog yn rhoi gwybod i chi faint y bydd hyn yn ei gostio a gallwch dalu’r ffi hon ar-lein. 

Talu rŵan

Pan fydd yn barod, bydd canlyniad eich prawf ar gael i’w weld ar-lein drwy FyNghyfrif. Gall y tîm hefyd roi cyngor i chi ar ganlyniadau’r prawf a pha fathau o driniaeth sydd ar gael.

Ffioedd

Cyflenwadau Dŵr Preifat
Ffioedd ar gyfer
MathFfi
Asesiad Risg Dechreuol (Rheoliad 8 a 9 cyflenwadau)£700
Asesiad Risg Dechreuol (Rheoliad 10 a 11 cyflenwadau)£300
Ymweliad samplo£100
Cyfres Bacteria a Chemegol* (1 i 15)
Er enghraifft, mae'r gyfres bacteria sylfaenol (a enwir yn ‘WCBCPWS8’) yn costion £25 ac yn cynnwys: E.coli, enterococci, tyrfedd, dargludedd, crynodiad hydrogen ion (pH).
£25 - £173.85
Ymchwiliad£250
Archwilio asesiadau risg (isafswm ar gyfer yr awr gyntaf)£50

*Ar hyn o bryd rydym yn darparu 15 o wahanol gyfres o brofion o amrywiaeth o baramedrau bacteria a/neu cemegol i gynnwys amodau daearyddol sy’n benodol i’r safle. Mae’r pris yn amrywio ac yn dibynnu ar gais ar gyfer profi gofynion neu baramedrau penodol ychwanegol yn seiliedig ar hanes y safle a chanlyniadau prawf blaenorol.

Dadansoddiad sampl
MathFfi
Rheoliad 10 a 11 cyflenwadau domestig£25
Gwirio monitro cyflenwadau masnachol a gymerir yn ystod monitro ar gyfer paramedrau (microbiolegol) grŵp Ahyd at £110*
Archwilio monitro cyflenwadau masnachol a gymerir yn ystod monitro ar gyfer paramedrau (cemegol) grŵp Bhyd at £600
Pe gofnodir methiannau, gall y ffioedd ar gyfer ailbrofi paramedrau microbiolegol dan sylw gael ei godi ar y perchennog hyd at y swm hwn.
Ail-brofi ar ôl methuDim ffi
Ail-brofi dilynol yn dilyn hysbysiad o 2il fethiant£25
Diweddariadau/adolygiad asesiad risg (bob pum mlynedd)£66 yr awr

*Pe gofnodir methiannau, gall y ffioedd ar gyfer ailbrofi paramedrau microbiolegol dan sylw gael ei godi ar y perchennog hyd at y swm hwn.

Chwiliadau amgylcheddol
AmserFfi
Bob awrDim ffi ar hyn o bryd

Cysylltwch â’n tîm Diogelu'r Amgylchedd i wirio ffioedd safle penodol ar i wneud cais am brawf.

Cynnal a chadw’r cyflenwad dŵr

Os ydych yn cyflenwi dŵr fel rhan o fusnes

Mae dyletswydd gofal arnoch os ydych yn rhedeg busnes sydd yn defnyddio cyflenwi dŵr preifat. Mae’n ofynnol bod eich cyflenwad yn cael ei asesu’n flynyddol, a dylech gysylltu â’n tîm Diogelu’r Amgylchedd i drafod hyn. 

Os ydych yn credu nad yw eich dŵr yn addas i’w ddefnyddio, dylech drefnu prawf cyn gynted â phosibl. Yn y cyfamser, dylech hysbysu eich cwsmeriaid i ddefnyddio dŵr potel neu i ferwi eu dŵr cyn ei ddefnyddio.

Os ydych yn cael cyflenwad a rennir gydag eiddo eraill

Mae cyflenwadau dŵr a rennir angen cael eu hasesu bob pum mlynedd a dylech gysylltu â’n tîm Diogelu’r Amgylchedd i drafod hyn. 

Ar gyfer cyflenwadau a rennir, dylid cael cytundeb ysgrifenedig clir rhwng yr holl ddefnyddwyr. Dylai’r cytundeb hwn nodi:

  • Pwy sy’n gyfrifol am y cyflenwad (megis un unigolyn neu bawb yn gyfrifol yn gyfartal)
  • Hawl mynediad i’r cyflenwad dŵr i’r holl ddefnyddwyr
  • Sut y bydd unrhyw waith atgyweirio yn cael eu talu amdanynt
  • Unrhyw gostau rhedeg a sut bydd y rhain yn cael eu talu 
  • Cyswllt enwebedig ar gyfer y cyflenwad
  • Cynllun wrth gefn rhag ofn nad yw'r dŵr ar gael neu’n anaddas i’w yfed

Atal halogiad mewn mathau penodol o ddŵr

Cyflenwadau o ffynonellau tanddaearol (Ffynhonnau, Tyllau Turio)

Ystyrir ffynonellau tanddaearol yn ddewis mwy diogel ar gyfer cyflenwadau dŵr preifat. Dylid edrych ar y dalgylch hefyd i weld nad yw dŵr arwyneb yn mynd i mewn i'ch cyflenwad ac i ganfod os oes unrhyw fwynau yn bresennol. 

Cyflenwadau o Ddŵr Arwyneb (Afonydd, nentydd, llynnoedd a phyllau)

Ystyrir bod y rhain yn fathau mwy peryglus o gyflenwadau dŵr preifat. Mae risg penodol os yw’r dalgylch dŵr ger da byw yn sgil halogiad o’r tir (er enghraifft o weithgarwch ffermio) sy’n gallu cael ei olchi i mewn i’r cyflenwad pan mae’n glawio.

Os yw’n bosibl, dylid gwyro llif dŵr glaw i ffwrdd o’r dalgylch. Os yw’n briodol, dylid gosod ffens o amgylch y cyflenwad er mwyn atal anifeiliaid rhag cael mynediad.

Cysylltu â phrif gyflenwad dŵr

Os penderfynwch nad ydych eisiau defnyddio eich cyflenwad dŵr preifat mwyach, gallwch gysylltu â’ch cwmni dŵr lleol ynghylch cysylltu â’r prif gyflenwad. Efallai y byddwch yn gorfod talu’r holl gostau wrth wneud hynny a dylech drafod hyn gyda’r cwmni dŵr.

Mae’r cwmnïau dŵr isod yn darparu dŵr i Wrecsam:

Dolenni perthnasol

Cysylltwch â ni am gyflenwadau dŵr preifat

Ebost: healthandhousing@wrexham.gov.uk