Mae’r system yn asesu 29 categori o beryglon yn y cartref a allai effeithio ar iechyd a diogelwch, yn cynnwys problemau gyda: 

• tamprwydd a llwydni
• gorlenwi 
• gormod o sŵn 
• oerfel neu wres gormodol 
• goleuadau gwael
• diogelwch yr eiddo 
• asbestos neu nwyon peryglus 
• gosodiadau trydanol peryglus 
• diogelwch tân a ffordd o ddianc 
• peryglon a allai achosi rhywun i faglu, llithro neu ddisgyn 
• diogelwch strwythur yr eiddo 

Mae’r System yn rhoi sgôr i unrhyw berygl a nodir gan arolygydd. Mae gan bob perygl bwysoliad er mwyn helpu i’w sgorio a phennu a ddylid ei gynnwys yng ‘nghategori 1’ (perygl) neu yng ‘nghategori 2’ (arall).

Mae’r sgôr a roddir i beryglon yn seiliedig ar y ddwy elfen ganlynol: 

• y tebygolrwydd o niwed yn digwydd yn ystod y flwyddyn ganlynol o ganlyniad i’r perygl 
• difrifoldeb tebygol y niwed hwnnw i ddeiliaid yr eiddo petai’n digwydd

Mae perygl yn fwy tebygol o gael ei gynnwys yng nghategori 1 os yw’r canlynol yn berthnasol: 

• mae damwain neu niwed yn debygol iawn o ddigwydd
• byddai’r canlyniad yn debygol o fod yn ddifrifol iawn, yn enwedig ar gyfer pobl a fyddai mewn perygl ychwanegol o niwed (megis pobl hŷn neu blant) 

Peryglon Categori 1

Os daw perygl categori 1 i’r amlwg, mae’n ddyletswydd arnom ni (fel awdurdod lleol) i weithredu i leihau’r risg i ddeiliad neu ddeiliaid posibl. 

Gall y cam gweithredu hwn fod yn gam anffurfiol i ddechrau, drwy geisio gweithio gyda’r landlord a gofyn iddo wneud yr eiddo’n ddiogel. 

Os yw’r landlord yn gwrthod gwneud yr eiddo’n ddiogel, yna fe allwn gymryd camau ffurfiol i sicrhau bod yr atgyweiriadau yn cael eu gwneud, gellir gwneud hyn drwy: 

• roi hysbysiad ymwybyddiaeth o berygl i’ch landlord
• rhoi hysbysiad gwella i’ch landlord
• cymryd camau brys 
• ymgymryd â gwaith yn ddiofyn

Os nad oes ffordd ymarferol o leihau risgiau i lefel dderbyniol, mae’n bosib y bydd yn rhaid i ni ystyried gwneud gorchymyn gwahardd, neu gam gweithredu arall os oes angen. 

Byddai tenantiaid yn cael copi o unrhyw rybudd neu orchymyn a gyflwynir mewn perthynas â’r eiddo. 

Efallai y bydd rhai mathau o beryglon na ellir eu trwsio yn hawdd, ond byddai modd lleihau’r risg o ddioddef niwed drwy ddull arall yn y cyfamser (er enghraifft pan fo grisiau serth yn cael eu nodi fel perygl, byddai modd lleihau’r risg o syrthio drwy sicrhau bod y rheilen wedi’i gosod yn y lle cywir).  

Peryglon Categori 2 

Os daw perygl categori 2 i’r amlwg, mae gennym ni (fel awdurdod lleol) y pwerau disgresiwn i weithredu. 

Yn ogystal â bodloni’r safonau tai a asesir yn y System Mesur Iechyd a Diogelwch ar gyfer Tai, mae’n rhaid i Dai Amlfeddiannaeth sydd angen trwydded fodloni safonau ychwanegol. Mae hyn yn cynnwys safonau ar gyfer gofod, gwresogi, cyfleusterau golchi a diogelwch.